Закон захавання масы рэчываў. Хімічнае ўраўненне

Распрацоўка ўрока па хіміі ў 7 класе

Настаўнік   Рукіна  Таццяна Васільеўна

Тэма: Закон захавання масы рэчываў. Хімічнае ўраўненне.

Мэта: Растлумачыць закон захавання масы рэчываў і на яго аснове   

            сфарміраваць уменне састаўляць ураўненні хімічных рэакцый;

Задачы:

*       Удасканальваць уменне састаўляць ураўненні хімічных рэакцый на аснове закона захавання масы рэчываў і закона захавання саставу рэчываў;

*       Развіваць уменне выказваць і абгрунтоўваць свае думкі;

*       Выхоўваць у вучняў ашчадныя адносіны да абсталявання і рэактываў, экалагічную культуру.

Слайд 1

Абсталяванне:

     Д-2: растворы меднага купарвасу і натрый гідраксіду ( або натрый - карбанату і салянай кіслаты), прыбор для дэманстрацыі закона захавання масы рэчываў, вагі лабараторныя, растворы сернай кіслаты і барый - хларыду, кальцый - карбанату і салянай кіслаты.

     ІЭ: штатыў для прабірак, прабіркі, натрый – карбанат, саляная кіслата.

І. Арганізацыйны момант. (Арганізацыя і псіхалагічны настрой на працу)

ІІ. Апытванне і актуалізацыя ведаў.

1.     Гульня “Ход канем”.

     Настаўнік выбірае першага вучня і задае яму пытанне па тэме “Фізічныя і хімічныя з’явы”. Даўшы адказ, гэта вучань задае пытанне па дадзенай тэме наступнаму вучню, якога выбірае па прынцыпу хода “каня” ў шахматах. Час гульні залежыць ад узроўню ведаў вучняў.

2.     Вуснае апытванне на аснове схемы - канспекта

*       З’явы фізічныя і хімічныя;   (Слайд 2)

*       Прыкметы хімічных рэакцый; (Слайд 3)

*       Умовы працякання хімічных рэакцый. (Слайд 4)

3.     Індывідуальны эксперымент:

           Злійце бясколерныя празрыстыя растворы з дзвюх выдадзеных вам прабірак. Апішыце прыкметы з’яў. Да якіх з’яў і чаму адносіцца з’ява, якая назіраецца вамі?

Праблемнае пытанне: “Як вы думаеце, ці адбыліся якія – небудзь змены з агульнай масай рэчываў у доследзе, які вы толькі што назіралі?”

ІІІ. Матывацыя:

Слайд 5

     Гульня: “Хто ён?”. Неабходна адгадаць, аб якім вучоным ідзе гаворка, і звязаць яго імя з тэмай урока.

(Настаўнік дае падказкі ў выглядзе кароткіх звестак аб жыцці , навуковых адкрыццях, ролі ў гісторыі канкрэтнага вучонага).

1. Нарадзіўся ў 1711 годзе  ў Расіі.	1. Нарадзіўся ў 1743 года ў Францыі.
2. Рускі вучоны - прыродазнаўца.	2. Адзін з заснавальнікаў сучаснай хіміі.
3. Заснавальнік першага ў Расіі Маскоўскага ўніверсітэта.	3. Распрацаваў правілы назваў хімічных злучэнняў.
4. Развіваў атамна – малекулярнае прадстаўленне аб будове рэчываў.	4. Даў правільнае тлумачэнне працэсаў гарэння і дыхання.
5. Адкрыў закон захавання рэчываў.	5. Адкрыў закон захавання рэчываў.
6. Значна раней іншых зразумеў: “Хімік без ведаў фізікі падобны да чалавека, які ўсе павінен шукаць шчупам…”	6. 8 мая 1794 года  нож гільяціны абарваў жыццё гэтага найвялікшага вучонага  ХУІІІ стагоддзя, які стаў ахвярай разгулу якабінскага тэрору.

Слайд 6

ІУ. Вывучэнне новага матэрыялу.

Закон захавання масы рэчываў.

1. Работа па п.15 с. 69-70 падручніка ( да слоў Закон захавання масы рэчываў можна пацвердзіць эксперыментальна.) па плану:

*       Доследы Р. Бойля і яго вывады аб масе рэчываў да і пасля рэакцыі;

*       Доследы М.В.Ламаносава і яго вывады аб масе рэчываў да і пасля рэакцыі;

*       Доследы А.Лавуазье і адкрыццё ім закона захавання масы рэчываў;

*       Сучасная фармуліроўка закона захавання масы рэчываў.  ( Слайд 7)

2. Дэманстрацыйны эксперымент:

     Дэманстрацыя пастаянства агульнай масы рэчываў на прыкладзе рэакцыі ўзаемадзеяння раствораў меднага купарвасу і натрый-гідраксіду, мелу з растворам салянай кіслаты ў адкрытым сасудзе. ( мал. 58 падручніка)

Хімічныя ўраўненні.   (Слайд 8)

1. Пт. З папярэдняга ўрока сутнасці хімічных рэакцый з пазіцыі прадстаўленняў аб атамах і малекулах згодна схеме раскладання вады:

 

2. Вывядзенне  паняцця “хімічнае ўраўненне” і распрацоўка алгарытму  састаўлення ўраўненні хімічных рэакцый.

Алгарытм састаўлення ўраўненняў хімічных рэакцый:    (Слайд 9)

1.     У левай частцы запісваюцца формулы рэчываў, якія ўступаюць у рэакцыю: 

           KOH + CuCl2 =

2.     У правай частцы ( пасля стрэлкі) – формулы рэчываў, якія атрымаліся ў выніку рэакцыі:

          KOH + CuCl2 = Cu(OH)2 + KCl

3.     Затым ураўноўваецца колькасць атамаў хімічных элементаў ў правай і левай частках ураўнення з дапамогай каэфіцыентаў:

          2KOH + CuCl2 = Cu(OH)2 + 2KCl

Спецыяльныя знакі, якія выкарыстоўваюцца пры напісанні хімічных рэакцый: “+”, “=”, “t”, “hv”, “  “, “  “.

Прыклад:   (Слайд 10)

*       Схема:           Медзь + кісларод = злучэнне медзі з кіслародам

*       Запіс схемы з дапамогай хімічных формул  : Cu+O2= CuO

*       Лік атамаў кожнага элемента перад рэакцыяй павінен быць роўны ліку атамаў гэтых жа элементаў пасля рэакцыі. Ураўнаважваем іх з дапамогай каэфіцыентаў, якія паказваюць лік малекул або формульных адзінак і хімічную колькасць дадзенага рэчыва.

        2Cu+O2= 2CuO

*       Ураўненне чытаецца так: два купрум плюс о-два роўна два купрум-о.

*       У рэакцыю ўступіла два моль медзі і адзін моль кіслароду і  атрымалася два моль купрум-о.

У. Першасны кантроль:   (Слайд 11)

1.     Які закон выкарыстоўваецца пры састаўленні хімічных ураўненняў?

2.     Практ. 2, 3, 5 с.72 падручніка.

3.     Пералічыце парадак дзеянняў пры напісанні ўраўненняў хімічных рэакцый.

4.     Расстаўце каэфіцыенты ў прыведзеных схемах хімічных рэакцый:  

а) Al + Cl2 = AlCl3     

б) Ca + O2 = CaO     

в) H2 + Br2 = HBr  

г) P + O2 = P2O5

УІ. Фізкультхвілінка ( практыкаванні  для вачэй)

УІІ. Замацаванне.  (Слайд 12)

1.     Чаму пасля награвання металу ў закрытай колбе маса колбы застаецца той жа, а пасля прапальвання металу ў адкрытай колбе агульная маса павялічваецца?

2.     Маса колбы, у якой спалілі серу, пасля рэакцыі не змянілася. У якой колбе ( адкрытай ці закрытай) праводзілася рэакцыя?

3.     Ці правільнае сцвярджэнне: “Пры хімічных рэакцыях маса рэчываў не змяняецца, так як пры гэтым захоўваюцца атамы і іх колькасць”?.

4.     Пры ўзаемадзеянні цынку масай 65 грам з серай ўтварыўся цынк-сульфід масай 97 грам. Якая маса серы ўступіла ў рэакцыю?

5.     Расстаўце каэфіцыенты ў прыведзеных ніжэй схемах хімічных рэакцый:

1)    HI = H+I

2)    Na + O2= Na2O

3)    NaCl = Na+  Cl2

4)    Mg + O2 =  MgO

5)    Al +S=Al 2S3 

6)    Cr 2O3 + Al = Al 2O 3 + Cr

6.     У праведзеных ніжэй схемах хімічных рэакцый замест шматкроп’я напішыце формулы адпаведных рэчываў, расстаўце каэфіцыенты:

1)    Ba+ O2 = …

2)    Н2О= 2Н2 + …

3)    2Н2 + О2 = 2Н2О

4)    Fe + O2 = Fe 3O4

5)    …+ O2 = ZnO

УІІІ. Абагульненне.   (Слайд 8)

Работа па схеме  - канспекту

2Н2О= 2Н2 + О2

m1 = m2 + m3

                    Пішам ураўненні ХР                             Рашаем задачы па

                                                                                       ўраўненнях ХР

m1- зыходныя рэчывы                                  m2 + m3 -  прадукты рэакцыі

Асноўныя паняцці: (Слайд 13)

*       у хімічных рэакцыях выкарыстоўваецца закон захавання масы рэчываў: маса зыходных рэчываў роўна масе прадуктаў рэакцыі;

*       пры хімічных рэакцыях атамы не знікаюць і не ўзнікаюць, сутнасць хімічнай рэакцыі заключаецца ў іх перагрупоўцы;

*       лік атамаў кожнага хімічнага элемента перад рэакцыяй павінен быць роўны іх ліку пасля рэакцыі;

*       хімічнае ўраўненне – умоўны запіс рэакцыі пры дапамозе хімічных формул і спецыяльных знакаў.

ІХ. Кантроль.  (на індывідуальных картках)

№ п/п	Варыянт І	Варыянт ІІ
Узровень І
1	На вагах ураўнаважылі агарак парафінавай свечкі, затым запалілі яго. Маса рэчываў зменіцца:   а) так   б) не	На вагах ураўнаважылі свечку і паглынальны прыбор над ёй для ўлоўлівання прадуктаў гарэння парафіну. Затым свечку падпалілі. Маса рэчываў зменіцца:   а) так   б) не
Узровень ІІ
2	Стрэлка уверх	Якога абазначэння не хапае ва ўраўненні хімічнай рэакцыі CaCO3=CaO+CO2, калі рэчыва CaCO3 раскладаецца пры тэмпературы?
Узровень ІІІ
3	Пры ўзаемадзеянні алюмінію масай 9 грам з ёдам утварылася 136 грам алюміній-ёдыду (AlI3). Колькі неабходна ўзяць ёду, каб ён поўнасцю прарэагаваў з дадзенай масай алюмінію?  а) 32 грамы                             б) 127 грам                          в) 145 грам	Пры ўзаемадзеянні серы масай 16 грам з кіслародам утварылася 32 грам сера(ІУ)-аксіду (SO2). Колькі неабходна ўзяць кіслароду, каб ён поўнасцю прарэагаваў з дадзенай масай серы?  а) 32 грамы                             б) 16 грам                          в) 48 грам
Узровень ІУ
4	Расстаўце каэфіцыенты ў прыведзеных ніжэй схемах рэакцый: 1) Li + O2 = Li2O  2) Na + S = Na2S   3) MgO+SO3=MgSO4   4) NO+O2=NO2	Расстаўце каэфіцыенты ў прыведзеных ніжэй схемах рэакцый: 1) K + Cl2 = KCl 2) Fe + O2 = Fe 2O3 3) Ag 2O = Ag + O   4) Fe(OH)3 =Fe 2O3+H 2O
Узровень У
5	Расстаўце каэфіцыенты ў наступных схемах хімічных рэакцый, запішыце мольныя суадносіны паміж рэчывамі па ўзоры. Падкрэсліце формулы зыходных рэчываў Ураўненні хімічных рэакцый Мольныя суадносіны Узор: 2Fe+3Cl2=2FeCl3    N(Fe) : n(Cl2) :  n(FeCl3) =2 :3 :2 FeCl2 + Cl2= FeCl3 Н2О= Н2 + О2 Na+ Н2=Na Н	Расстаўце каэфіцыенты ў наступных схемах хімічных рэакцый, запішыце мольныя суадносіны паміж рэчывамі па ўзоры. Падкрэсліце формулы зыходных рэчываў. Ураўненні хімічных рэакцый Мольныя суадносіны Узор: 2Fe+3Cl2=2FeCl3   N(Fe) : n(Cl2) :  n(FeCl3) =2 :3 :2 Mg+O2= MgO FeO + O2 =Fe 2O3   HCl = Н2+ О2

Х. Карэкцыя.

У якім з ураўненняў рэакцый сума ўсіх каэфіцыентаў роўна 5?

1) Al +S=Al 2S3 

2) Fe+Cl2=FeCl3  

3) CH4=C 2H2+H2   

4) Ca + HCl = CaCl2+H2

1.     Знайдзіце памылкі ў наступных ураўненнях рэакцый:

1) C+2H2=CH  

2) 4Al+3O2=2AlO  

3) KСlO3 = 2KCl+3O2 

4) 4P+5O2=2PO5

     Дапытлівым! У адным доследзе з медзі масай 3,2 г шляхам награвання ў кіслародзе быў атрыманы медзь-(ІІ)-аксід масай 4 г. У другім доследзе з навескі медзі масай 4 г атрыманы аналагічны аксід масай 5 г. Правядзіце неабходныя разлікі і вызначце, ці адпавядаюць дадзеныя двух доследаў з законам захавання масы рэчываў.

ХІ. Дамашняе заданне. 

Параград 15, практ. 6-8

ХІІ. Рэфлексія. Як вы лічыце, які ваш узровень засваення вывучанага вучэбнага матэрыялу? 

а) высокі  

б) нізкі  

в) сярэдні

1.     Калі б) і в), то што перашкодзіла засвоіць лепш?

2.     Якія пытанні вызвалі найбольш цяжкасцей? Запішыце свае адказы на лісточкі і здайце.

МАТЭРЫЯЛЫ ДА ЎРОКА

Ліст самаправеркі

№ п/п	Варыянт І	Варыянт ІІ
Узровень І
1	а) так	б) не
Узровень ІІ
2	Пасля SO2 неабходна паставіць стрэлку ўверх.	“t” над знакам роўнасці
Узровень ІІІ
3	б) 127 грам	б) 16 грам
Узровень ІУ
4	Расстаўце каэфіцыенты ў прыведзеных ніжэй схемах рэакцый: 1) 4Li + O2 = 2Li2O  2) 2Na + S = Na2S   3) MgO+SO3 = MgSO4   4) 2NO+O2  = 2NO2	Расстаўце каэфіцыенты ў прыведзеных ніжэй схемах рэакцый: 1) 2K + Cl2 = 2KCl 2) 4Fe + 3O2 = 2Fe 2O3 3) 2Ag 2O = 4Ag + O   4) 2Fe(OH)3 = Fe 2O3+3H 2O
Узровень У
5	Ураўненні хімічных рэакцый Мольныя суадносіны Узор: 2Fe+3Cl2=2FeCl3   n(Fe) : n(Cl2) :  n(FeCl3) =2 :3 :2 2FeCl2 + Cl2= 2FeCl3 n(FeCl2)  : n(Cl2) : n(FeCl3) = 2 :1 : 2 2Н2О= 2 Н2 + О2 n(Н2О) : n( Н2) : n( О2) = 2 : 2 : 1 2Na+ Н2=2Na Н n(Na) : n(Н2) : n(Na Н) = 2 : 1 : 2	Ураўненні хімічных рэакцый Мольныя суадносіны Узор: 2Fe+3Cl2=2FeCl3   n(Fe) : n(Cl2) :  n(FeCl3) =2 :3 :2 2Mg+O2= 2MgO n(Mg) : n(O2) : n(MgO) = 2 : 1 : 2 4FeO + O2 =2Fe2O3   n(FeO) : n(O2) : n(Fe 2O3) = 4 : 1 : 2   2HCl = Н2+ Cl2 n(HCl) : n(Н2): n(Cl2) = 2 : 1 : 1