Параметры і крытэрыі ацэнкі маніторынгу ўзроўня прафесійнай кампетэнтнасці і арганізацыйных рэсурсаў педагога

Параметры і крытэрыі ацэнкі маніторынгу ўзроўня прафесійнай кампетэнтнасці і арганізацыйных рэсурсаў педагога

     Якія б рэформы не праходзілі ў сістэме адукацыі, у выніку яны, так або інакш, замыкаюцца на непасрэдным выканаўцу - школьным настаўніку. Менавіта педагог з'яўляецца асноўнай асобай пры рэалізацыі на практыцы новаўвядзенняў. І для паспяховага ўвядзенняў практыку розных інавацый, для рэалізацыі ў новых умовах пастаўленых перад ім задач педагог павінен валодаць неабходным узроўнем прафесійнай кампетэнтнасці і прафесіяналізму.

     Пад прафесіяналізмам разумеецца асобая здольнасць людзей сістэматычна, эфектыўна і надзейна выконваць складаную дзейнасць у самых разнастайных умовах. У паняцці "прафесіяналізм" адлюстроўваецца такая ступень авалодання чалавекам псіхалагічнай структурай прафесійнай дзейнасці, якая адпавядае існуючым у грамадстве стандартам і аб'ектыўным патрабаванням. Для набыцця прафесіяналізму неабходныя адпаведныя здольнасці, жаданне і характар, гатоўнасць самастіойна вучыцца і ўдасканальваць сваё майстэрства. Паняцце прафесіяналізму не абмяжоўваецца характарыстыкамі высокакваліфікаванай працы; гэты і асаблівы  светапогляд чалавека.

     Маркава ў сваёй працы вылучае наступныя крытэры дыягностыкі прафесійнай кампетэнтнасці настаўніка: педагагічныя ўменні, неабходныя для "ажыццяўлення ўсіх бакоў дзейнасці настаўніка", віды прафесійных пазіцый настаўніка; псіхалагічныя якасці, якія забяспечваюць "выкананне ўсіх бакоў дзейнасці настаўніка".

     Педагог, па яе меркаванню, павінен умець: планаваць; ставіць у адзінстве навучальныя, развіваючыя і выхаваўчыя задачы; працаваць са зместам вучэбнага матэрыялу; бачыць "веер" педагагічных рашэнняў; праводзіць самааналіз сваёй педагагічнай дзейнасці; ужываць аптымальнае спалучэнне метадаў, сродкаў, формаў навучання; ажыццяўляць зносіны. Віды прафесійных пазіцый настаўніка пазначаныя аўтарам так: кіраўнік вучэбнага працэсу, прадметнік, дыягност, метадыст, гуманіст, арганізатар зносін, псіхолаг, арганізатар, творца.

     Маркава псіхалагічнымі якасцямі настаўніка лічыць: педагагічнае мысленне, педагагічную эрудыцыю, педагагічную інтуіцыю, педагагічную імправізацыю, педагагічную знаходлівасць, педагагічны такт, педагагічную эмпатыю і т.д.

     Прыкладнымі крытэрыямі ўпраўленчай кампетэнтнасці педагога з’яўляюцца: уменне стратэгічна і тактычна планаваць, праграміраваць дзейнасць, выбіраць сродкі для дасягнення задач, арганізоўваць рэалізацыю праграмы дзеянняў, матываваць і садзейнічаць развіццю іншых, ажыццяўляць аналіз дзейнасці, прымаць упраўленчае рашэнне, ажыццяўляць тактычны і аператыўны кантроль.

     Да крытэрыяў даследчай дзейнасці адносяць уменне вылучыць праблему ў прафесійнай дзейнасці, ставіць мэту даследавання, фармуляваць гіпотэзу, вылучыць аб'ект і вызначаць прадмет даследавання, апісваць яго параметры і крытэрыі, падбіраць адпаведныя метады і інструментарый, уменне ажыццяўляць прамежкавы і канчатковы аналіз вынікаў, супаставіць вынікі даследавання з мэтай і гіпотэзай.

     Крытэрыі метадычнай кампетэнтнасці: уменне працаваць са  зместам нарматыўнага і вучэбна-метадычнага матэрыялу,  аналізаваць і параўноўваць вучэбна-метадычныя комплексы,  аналізаваць сваю прафесійную дзейнасць і дзейнасць іншых, адбіраць і ўжываць метады, прыёмы і формы навучання і выхавання, вывучаць адукацыйныя запыты і патрабаванні школьнікаў, інтэрпрэтаваць разнастайную педагагічную інфармацыю.

     Крытэрыямі камунікатыўнай кампетэнтнасці з’яўляюцца: здольнасць быць камунікабельным, уменне праводзіць ацэнку падзей і з'яў сацыяльнай рэчаіснасці, валоданне прафесійна-маўленчай культурай, уменне браць адказнасць на сябе, здольнасць да крытычнага мыслення, валоданне псіхалогіяй зносін, уменне працаваць у групе, валоданне рознымі сацыяльнымі ролямі ў калектыве.

     У любой дзейнасці прафесіяналы жадаюць дасягнуць максімальна магчымайякасці. Пытанні педагагічнага прафесіяналізму заўсёды хвалявалі і хвалююць як прадстаўнікоў розных сацыяльных інстытутаў, так і тых, хто непасрэдна сутыкаецца з педагогамі, - дзяцей і іх бацькоў, бо добрая адукацыя з'яўляецца адной са значных духоўных каштоўнасцяў сучаснага грамадства.

     Каб мець прадстаўленне аб развіцці ўзаемадзеяння паміж удзельнікамі адукацыйнага працэсу, адміністрацыя школы павінна выявіць іх інфармаванасць у пытаннях сумеснай дзейнасці, атрымаць зваротную сувязь, гэта значыць інфармацыю аб тым, як успрымаюць удзельнікі адукацыйнага працэсу тую або іншую сітуацыю ў школе, а таксама высвятліць, як забяспечваецца ўзгадненне ўзаемных пазіцый, ідзе распрацоўка сумесных дзеянняў і які пры гэтым стыль узаемадзеяння ўдзельнікаў адукацыйнага працэсу. Усё гэта становіцца задачай арганізацыіаператыўнага маніторынгу ў школе.

     У кожнай школе павінна весціся работа па камплектаванні банка вымяральнікаў узроўня дасягненняў як на ўзроўні настаўніка, так і на ўзроўні адміністрацыі. Фарміравацца пакет дыягностык, якія дазволяць адсочваць узровень дасягнення параметраў, якія ўваходзяць у паняцце "новая якасць адукацыі".

Настаўнік                                            Т.В.Рукіна